فاینال فانتزی ۱۶ کمتر از دو ماه است که عرضه شده اما در همین مدت کم سروصدای زیادی به پا کرده و در بین طرفداران این مجموعه حسابی تفرقه انداخته است. جالب اینجاست که بسیاری از بحث‌هایی که بازیکنان در حال حاضر در مورد بازی دارند، همان بحث‌هایی است که قبل از عرضه‌ی بازی نیز داشتند. به طور کلی برخی از بازیکنان عاشق روش‌هایی هستند که فاینال فانتزی شانزدهم با آنها فرمول سری را تغییر می‌دهد و برخی نه.
البته صحبت بر سر فرمول فاینال فانتزی به طور کلی عجیب و بحث‌برانگیز است زیرا تعداد بسیار کمی از بازی‌های سری فاینال فانتزی به ویژه آن‌هایی که در ۲۰ سال گذشته منتشر شده‌اند، از فرمول خاصی پیروی می‌کنند. در واقع در حالی که چندین شخصیت، موجود، ایده‌ها و به طور کلی عناصر مرجع وجود دارد که تمام نسخه‌های فاینال فانتزی را به هم مرتبط می‌کند، بسیاری از آنها در طول تاریخ تلاش کرده‌اند تا مستقل به نظر برسند. به همین ترتیب، فاینال فانتزی ۱۶ نیز خود را تقریبا از هر نسخه‌ی اصلی این سری متمایز می‌کند. حال طی این مقاله می‌خواهیم به برخی از بحث‌برانگیزترین تغییراتی بپردازیم که نسخه‌ی شانزدهم در بازی‌های قبلی این مجموعه ایجاد کرده است.
مبارزات
فاینال فانتزی ۱۶ از نوعی سیستم مبارزه‌ی ریل تایم استفاده می‌کند که معمولا در بازی‌های اکشن خالص دیده می‌شود.
برخلاف تصور رایج بسیاری از بازیکنان، سری فاینال فانتزی مدت زیادی است که بر یک سبک مبارزه تکیه نکرده است. در حالی که بازی‌های اولیه این سری معمولا از سیستم مبارزات نوبتی اکتیو تایم (Active Time Battle) استفاده می‌کردند، در دهه‌های اخیر شاهد آزمایش این سری با مکانیک‌های مبارزه‌ی مختلف بوده‌ایم. به عنوان مثال، فاینال فانتزی ۱۲ دارای سیستم Gambit است که به شما امکان می‌دهد تا دستورات پیچیده‌ی هوش مصنوعی را به اعضای گروه خود اختصاص دهید. بازسازی فاینال فانتزی ۷ از یک سیستم مبارزه‌ی ترکیبی استفاده کرده که عناصر ریل تایم و مبتنی بر منو را ترکیب می‌کند. حتی اسپین‌آف اخیر این سری یعنی Stranger of Paradise دارای یک سیستم نبرد تقریبا سولزلایک است که بر حفظ الگوهای حرکتی دشمنان، بیلدهای شخصیت و کیفیت تجهیزات تاکید دارد.
با وجود سیستم‌هایی که ذکر شد، هرگز سیستمی کاملا شبیه فاینال فانتزی ۱۶ وجود نداشته است. این بازی که توسط ریوتا سوزوکی افسانه‌ای، یکی از طراحان دویل می کرای ۵ و دراگونز داگما، طراحی شده، بر شکلی اکشن و سنگین از مبارزات ریل تایم تاکید دارد. بسیاری مبارزات فاینال فانتزی ۱۶ را با سری دویل می کرای مقایسه می‌کنند و این البته تا حدودی منطقی است. هر دوی این بازی‌ها بر اجرای کمبوهای عظیم تاکید دارند که معمولا با حملات پر زرق و برق همراه می‌شوند. با این حال، فاینال فانتزی ۱۶ نسبت به بازی‌هایی مانند دویل می کرای تفاوت‌هایی دارد. به عنوان مثال، استفاده از سیستم Stagger در طول مبارزات شما را مجبور می‌کند تا رویکردهای استراتژیک‌تری را در نظر بگیرید.
تا زمانی که نتوانید آن کمبوهای Stagger را کامل کنید، باید به مجموعه‌ای از جاخالی‌ها، پری‌ها و حملات اساسی برای کاهش زمان مورد نیاز برای اجرای مجدد توانایی‌ها و به حداکثر رساندن خروجی آسیبتان تکیه کنید. این شاید مشابهی آثاری مانند دویل می کرای و بایونتا به نظر برسد اما عناصر سولزلایک و ایده‌های نسبتا جدیدی وجود دارند که بازی را متفاوت می‌کنند.
با این حال یکی از بزرگترین بحث‌ها در مورد این سیستم عدم وجود نسبی مکانیک‌های نقش‌آفرینی سنتی است. برای مثال با اینکه می‌توانید توانایی‌ها را انتخاب و ارتقا دهید اما کنترل شما بر مهارت‌ها یا بیلد شخصیتتان محدود است. از طرفی خروجی آسیب شما می‌تواند تحت تاثیر انتخاب‌هایی که انجام می‌دهید و مواردی که می‌پوشید، باشد، اما بزرگترین عوامل تعیین‌کننده توانایی‌های مکانیکی و استراتژی‌های ریل تایم شما خواهند بود. این تاکید بر واکنش‌های سریع و مبارزات مبتنی بر ورودی بازیکن، در نهایت چیزی است که فاینال فانتزی ۱۶ را حتی از سایر بازی‌های ریل تایم فاینال فانتزی تا این حد متفاوت می‌کند.
عدم وجود سیستم پارتی
یکی از ویژگی‌های مهم سری فاینال فانتزی، گروه‌های مختلف شخصیت‌ها و نحوه‌ی گرد هم آمدن آن شخصیت‌ها برای تشکیل یک گروه یا پارتی قابل بازی بوده است. در حالی که برخی از اسپین‌آف‌های فاینال فانتزی بر کنترل یک شخصیت بیش از بقیه تأکید کرده‌اند، اکثر بازی‌های اصلی و به نوعی شماره‌دار فاینال فانتزی به طور کلی بر یک گروه بیش از یک شخصیت متمرکز شده‌اند. با این حال، تنها شخصیت قابل بازی برای اکثریت قریب به اتفاق گیم‌پلی فاینال فانتزی ۱۶، قهرمان اصلی بازی یعنی کلایو رزفیلد (Clive Rosefield) است.
البته در طول نبرد و اکتشاف، گهگاه همراهان تحت کنترل هوش مصنوعی با شما همراه می‌شوند، اما به استثنای سگ او یعنی تورگال که با پیشرفت شما به طور خودکار لول آپ شده و می‌توان دستوراتی ساده و ابتدایی را به او داد، هیچ کنترل واقعی روی هیچ جنبه‌ای از همراهان نخواهید داشت. این موضوع فاینال فانتزی ۱۶ را تقریبا از هر بازی اصلی این سری در دو زمینه‌ی اصلی یعنی مبارزه و داستان‌سرایی متمایز می‌کند.
فقدان این سیستم در فاینال فانتزی ۱۶ باعث می‌شود که نیازی به مدیریت اعضای گروه خود در طول بازی ندارید. از یک طرف، این به معنای صرف زمان کمتری در منوها برای مدیریت توانایی‌ها، تجهیزات و استراتژی‌های اعضای گروه است. از سوی دیگر، این بدان معناست که دیگر نمی‌توانید از استراتژی‌های مختلف بر اساس نقاط قوت و ضعف مختلف اعضای گروه خود استفاده کنید.
از منظر روایی، فاینال فانتزی ۱۶ نیز تاکید بسیار کمتری بر کسانی دارد که گاهی اوقات کلایو را در نبرد همراهی می‌کنند. این بدان معنا نیست که بازی داستان‌های فرعی یا شخصیت‌های جانبی به یاد ماندنی ندارد. با این حال، در حالی که بازی‌های قبلی فاینال فانتزی گاهی اوقات یک قهرمان اصلی را نشان می‌دادند که زمان زیادی را با اعضای گروه خود به اشتراک می‌گذاشت، فاینال فانتزی ۱۶ کلایو را در مرکز همه چیز قرار می‌دهد. این بازی در واقع بسیار کمتر از هر داستان دیگر فاینال فانتزی در مورد گروه است.
تمرکز کمتر روی بیلدها و تجهیزات
ساختن شخصیت بخش بزرگی از بیشتر بازی‌های نقش‌آفرینی است. قوی‌تر کردن شخصیت‌هایتان با بهبود ویژگی‌هایی نظیر سلامتی، استامینا، مهارت‌ها و تجهیزات آنها اغلب چیزی است که سطح قدرت شخصیت‌ها را به همان اندازه اگر نه بیشتر از ورودی‌هایی که در طول مبارزه با دسته اعمال می‌کنید، تعیین می‌کند. با این حال، برخی از بازی‌های فاینال فانتزی بر این بخش خاص از ژانر نقش‌آفرینی بیش از سایرین تاکید کرده‌اند. برای مثال، سیستم کلاس یا همان Job استادانه‌ی فاینال فانتزی ۵ شما را تشویق می‌کند تا در ساخت شخصیت‌های مختلف برای غلبه بر سخت‌ترین چالش‌های آن حسابی تمرکز کنید.
فاینال فانتزی ۱۰ دارای یک سیستم مهارتی پیچیده با نام Sphere بود که از آن زمان به چیزی محبوب در بین علاقه‌مندان به آثار نقش‌آفرینی تبدیل شده است. در مقایسه با آن، بازی‌هایی مانند فاینال فانتزی ۹ بر نقش اعضای گروه در مورد نحوه‌ی طراحی بیلد آن گروه تاکید داشتند. با این حال، حتی با توجه به استانداردهای این سری، گزینه‌های ساخت شخصیت فاینال فانتزی ۱۶ نسبتا محدود است.
هیچ گروهی وجود ندارد، بنابراین واضح است که نمی‌توانید به آنها نقش خاصی اختصاص دهید. از طرفی هیچ سیستم Job یا شبکه‌ی مهارتی به شکل گذشته وجود ندارد، بنابراین نمی‌توانید سبک بازی کلایو را از طریق چنین مکانیک‌هایی به نوعی تخصصی کنید. در واقع بیشترین کنترلی که روی بیلد کلایو دارید، از انتخاب و ارتقاء ۹ توانایی اختیاری آیکان او ناشی می‌شود.
فاینال فانتزی ۱۶ همچنین دارای ویژگی‌های شخصیتی (Stats) بسیار کمتری نسبت به سایر بازی‌های این مجموعه است. در این بازی لازم نیست نگران چیزهایی مانند مقاومت در برابر عنصرهای مختلف یا مدیریت مانا باشید. در واقع شما بیشتر باید نگران سلامتی، قدرت حمله و آسیب‌های مربوط به Stagger باشید. موارد مربوط به دفاع خوب هستند، اما بیشتر دفاع شما ناشی از جاخالی دادن یا پری کردن حملات است.
به همین دلیل، به ندرت باید مزایای ثانویه‌ای را که تجهیزات ممکن است ارائه دهند، در نظر بگیرید. در واقع، بیشتر تجهیزات بازی حتی هیچ مزیت ثانویه‌ای را ارائه نمی دهند. اکثر تجهیزات بازی به وضوح از لحاظ تئوری بهتر از آنچه قبلا داشتید، هستند. تنها وسایلی که واقعا باید بین انتخاب آنها کمی فکر کنید، نوعی لوازم جانبی یا اکسسوری خاص هستند که توانایی‌های ویژه‌ای را تقویت می‌کنند. همانطور که ذکر شد، سیستم مبارزات فاینال فانتزی ۱۶ بیشتر حول محور توانایی‌هایی و میزان مهارت شما در اجرای حرکاتی که اغلب مربوط به آن توانایی‌ها هستند، می‌چرخد.
داستانی تاریک‌تر از همیشه
فاینال فانتزی ۱۶ نه تنها از عناصری علمی‌تخیلی که گاهی در برخی از نسخه‌ها دیده‌ایم دوری می‌کند، بلکه در واقع از یک فرم شگفت‌انگیز و تاریک فانتزی قرون وسطایی استفاده می‌کند که تقریبا از هر بازی اصلی این سری که تاکنون عرضه شده، به بازی تاج و تخت (Game of Thrones) نزدیکتر است. برخی روایت بازی را «بالغ‌ترین» داستان فاینال فانتزی تاکنون نامیده‌اند. فاینال فانتزی ۱۶ دارای مقدار زیادی نفرین، خون و حتی برخی صحنه‌های جنسی است. بدیهی است که ما در طول سال‌هایی که از آغاز این صنعت می‌گذرد، بارها انواع محتوای مشابه را در بسیاری از بازی‌های مختلف دیده‌ایم، ولی اگر نگوییم هرگز، به ندرت این موارد را در نسخه‌های مختلف فاینال فانتزی مشاهده کرده‌‌ایم.
اگر نسخه‌های اولیه‌ی فاینال فانتزی را که به طور کلی برای غرب سانسور شده بودند نادیده بگیرید، اکثر بازی‌های فاینال فانتزی مدرن نسبت به این نوع از محتوا همواره دوری کرده‌اند. البته این بدان معنا نیست که بازی‌ها به عنوان مثال خشن نبوده‌اند بلکه شاهد خون و خونریزی کمتری بوده‌ایم. فاینال فانتزی ۱۶ در این میان برای ارائه‌ی چنین محتواهایی خجالت نمی‌کشد.
فاینال فانتزی ۱۶ همچنین دارای داستانی پیچیده در مورد پادشاهی‌های شرور و دسیسه‌های درون کاخ‌ها است. در حالی که ما مضامین و مفاهیم روایی مشابهی را در قسمت‌های دیگر سری مانند فاینال فانتزی ۱۲ دیده‌ایم، با این حال هیچ نسخه‌ی دیگری از سری وجود نداشته است که به روش‌های مشابهی بر آنها تاکید کرده باشد. همانگونه گفته شد، بازی بسیار شبیه بازی به سریال بازی تاج و تخت است و سعی می‌کند که عناصر داستانی قرون وسطایی را با جنبه‌های جادویی‌تر فانتزی آن دوران ترکیب کند. در واقع از نظر روایت حداقل در بیشتر بازی، با اکثر بازی‌های اصلی فاینال فانتزی متفاوت است.
جهانی نه چندان بزرگ برای اکتشاف
تیم سازنده‌ی فاینال فانتزی ۱۶ در مورد این واقعیت که این بازی یک اثر جهان باز نیست، همواره صادق بوده است. در زمانی که بسیاری از آثار نقش‌آفرینی از عناصر جهان باز استفاده می‌کنند، این تا حدودی بحث‌برانگیز است اما در مقایسه با نسخه‌های دیگر سری فاینال فانتزی چندان عجیب نیست چرا که بیشتر بازی‌های اصلی فاینال فانتزی، چیزی را که ما اکنون به عنوان جهان‌های باز مدرن می‌شناسیم، ارائه نکرده‌اند. با این حال فاینال فانتزی ۱۶ به طور قابل توجهی نسبت به سایر دنیاهای فاینال فانتزی کمتر قابل کاوش است. در حالی که این بازی‌ها معمولا دارای یک نقشه‌ی قابل کاوش هستند و معمولا بر یافتن مسیر از یک هدف به هدف دیگر تاکید می‌کنند، گم شدن در جهان نسخه‌ی شانزدهم تقریبا غیرممکن است زیرا اهداف به وضوح شناسایی می‌شوند و حتی می‌توانید از نوعی ابزار جی‌پی‌اس برای پیدا کردن راه خود استفاده کنید.
به نوبه‌ی خود، این بدان معنی است که شما زمان بسیار کمتری را صرف پیمایش بین نقاط مورد علاقه‌ی مختلف یا بازگشت به مناطق قبلی خواهید کرد. البته بعضا نیاز به بازگشت وجود دارد. به طور کلی برخی از آن فعالیت‌های خارج از مسیر اصلی که در بازی‌های فاینال فانتزی قبلی وجود داشت یا از بین رفته‌اند یا به سادگی به اندازه‌ی گذشته جذاب و تاثیرگذار نیستند. این ما را به تفاوت بعدی بین فاینال فانتزی ۱۶ و سایر بازی‌های سری می‌رساند.
ماموریت‌های فرعی
بازی‌های مختلف سری فاینال فانتزی رویکردهای متنوعی نسبت به ماموریت‌های فرعی داشته‌اند. با این حال اکثر نسخه‌های اصلی، به طور کلی بر ماموریت‌های جانبی باکیفیت و معمولا پنهان بر ماموریت‌های جانبی زیاد اما نه چندان باکیفیت تاکید داشته‌اند. به عنوان مثال، بسیاری از بازی‌های نسخه‌های اولیه‌ی فاینال فانتزی دارای ماموریت‌های مخفی بسیار چالش‌برانگیزی هستند که به شما امکان می‌دهد تا توانایی‌ها یا سلاح‌های قدرتمندی را بدست آورید. برخی از دیگر از نسخه‌ها مانند نسخه‌های هشتم و دهم دارای مینی‌گیم‌های جذابی هستند که می‌توانید در طول ماجراجویی خود آنها را تجربه کنید. تا همین اواخر و به ویژه فاینال فانتزی ۱۴ و ۱۵ بود که این سری شروع به آزمایش تغییر تعداد ماموریت‌های جانبی کرد.
فاینال فانتزی ۱۶ این روند را به شیوه‌ای جالب ادامه می‌دهد. فرعی‌های این بازی در واقع به ماموریت‌های جانبی فاینال فانتزی ۱۴ نزدیکتر هستند. برخی از آنها کمی بیشتر بازیکن را درگیر می‌کنند اما بیشتر آنها وظایف نسبتا ساده‌ای هستند که شما آنها را برای بدست آوردن منابع بیشتر یا دریافت اطلاعات راجب جهان بازی انجام می‌دهید. از طرفی مراحل جانبی که با چیزهای مهم‌تری به شما پاداش می‌دهند، روی نقشه با علامت + مشخص می‌شوند که نشان‌دهنده‌ی ارزش بالای آنها است.
همچنین تعدادی ابزار مخفی در بازی وجود دارد اما به اندازه‌ی سلاح‌های آلتیمیت نسخه‌های قبلی قدرتمند نیستند. این موضوع بیشتر به این دلیل است که کلایو به اندازه‌ی شخصیت‌های نسخه‌های قبلی فاینال فانتزی به ابزارها وابسته نیست. از طرفی در بازی هیچ مینی‌گیمی مانند Triple Triad یا Blitzball وجود ندارد، اما شکارها (Hunts) وجود دارند. این ماموریت‌های فرعی شما را به شکار هیولاهای دشواری که در سرتاسر جهان بازی یافت می‌شوند، موظف می‌کنند. این‌ها چالش‌برانگیزترین سری ماموریت‌های جانبی بازی هستند اما موارد داستانی نیز وجود دارد. به طور کلی، فاینال فانتزی ۱۶ از نظر نحوه‌ی برخورد با ماموریت‌های جانبی به عنوان فعالیت‌های ساده‌تری که شما را برای کسب منابع بیشتر تشویق می‌کنند، به آثار MMO نزدیکتر است.
آیکان‌ها
اکثر بازی‌های اصلی فاینال فانتزی از نسخه‌ی سوم تاکنون دارای نوعی سیستم احضار (Summoning System) هستند. به طور کلی احضارهای فاینال فانتزی طلسم‌های قدرتمندی هستند که به شما اجازه می‌دهند تا نوعی موجودات افسانه‌ای را احضار کنید. احضارهای سنتی فاینال فانتزی به قدرتمند بودنشان معروف هستند. بسیاری از قدرتمندترین احضارهای فاینال فانتزی را با تکمیل برخی از ماموریت‌های مخفی می‌توان بدست آورد.
فاینال فانتزی ۱۶ سیستم احضار را با آیکان‌ها (Eikons) جایگزین می‌کند، با این حال به جای احضار آیکان‌ها، شما اساسا به آنها تبدیل می‌شوید. از طرفی گاهی اوقات، شما صرفا از توانایی‌های آنها استفاده می‌کنید. در واقع شما همیشه به مجموعه‌ای از توانایی‌های آیکان دسترسی خواهید داشت که به عنوان حملات ویژه‌ی کلایو عمل می‌کنند. با این حال، در مواردی کلایو تبدیل به یک آیکان می‌شود تا در نبردهای عظیم آیکان در مقابل آیکان شرکت کند. این نبردها معمولا در نقاط مهمی از داستان رخ می‌دهند.
البته سری فاینال فانتزی در گذشته ایده‌ی مشابهی را تجربه کرده است. به عنوان مثال فاینال فانتزی ۱۰ به شما امکان می‌دهد تا برای مدت کوتاهی برخی موجودات احضار شده را کنترل کنید، اما فاینال فانتزی ۱۶ در این زمینه متفاوت است چرا که بخش‌های مربوط به نبرد آیکان‌ها این بازی را به یک اثر کاملا متفاوت تبدیل می‌کنند. همچنین در فاینال فانتزی ۱۶ هیچ آیکان مخفی وجود ندارد. بدست آوردن آیکان‌ها ترتیب خاصی دارد که قابل تغییر نیست و آنها به شخصیت‌های خاصی محدود نمی‌شود. این در حالی است که موجودات احضار شده در برخی از نسخه‌های سری به شخصیت‌های خاصی محدود می‌شدند. هرچند شما کلایو را در اکثر بازی کنترل می‌کنید.
سیستم دشواری منحصربه‌فرد
اگرچه برخی از بازی‌های سری فاینال فانتزی در لحظاتی می‌توانند کاملا چالش‌برانگیز باشند، با این حال نسخه‌های اصلی سری به طور کلی تنظیمات دشواری خاصی را ارائه نکرده‌اند. در واقع همین اواخر بود که برخی از نسخه‌های دوباره منتشر شده‌ی بازی‌های قبلی درجه‌های سختی را اضافه کردند. به عنوان مثال بازسازی فاینال فانتزی ۷ دارای درجات سختی مختلفی است که از Easy تا Classic متغیر است. از طرفی کسانی که بازی را به اتمام می‌رسانند، به حالت Hard و نیو گیم پلاس دسترسی خواهند داشت.
با این حال فاینال فانتزی ۱۶ رویکردی کاملا متفاوت به تنظیمات دشواری دارد. اگرچه هیچ حالت دشواری قابل انتخابی در بازی وجود ندارد، با این حال بازیکنان در شروع بازی پنج نوع لوازم جانبی را دریافت می‌کنند. این لوازم جانبی به شما این امکان را می‌دهد که کارهایی مانند فرار خودکار از حملات دریافتی و کامل کردن کمبوهای پیچیده را تنها با یک بار ضربه زدن روی دکمه‌ی مربوط به حمله انجام دهید. با این حال، تنها می‌توانید سه آیتم را به صورت همزمان استفاده کنید و برخی از آنها بر سختی کلی بازی بیشتر از بقیه تاثیر می‌گذارند.
این یک سیستم عجیب است اما دلیل آن مشخص است. در واقع سازندگان قصد نداشته‌اند که طرفداران پروپا قرص این سری را که احتمالا با بازی‌های اکشن خالص چندان راحت نیستند به نوعی بترسانند، بنابراین آنها این لوازم جانبی را برای کمک به آن بازیکنان در بخش‌های پیچیده‌تر بازی اضافه کرده‌اند. شما می‌توانید هر زمان که بخواهید آنها را استفاده کنید و در واقع آنها راهی برای تغییر پویایی سختی بازی ارائه می‌دهند.
همچنین بازی دارای حالت نیو گیم پلاس است که در نهایت به شما امکان می‌دهد تا به نسخه‌ی دشوارتری از بازی دسترسی داشته باشید. در این حالت می‌توانید تمامی مهارت‌ها، ارتقاها و تجهیزات خود را برای کمک به همراه داشته باشید و از طرفی این حالت شامل آیتم‌های قدرتمند ویژه‌ای است که در حالت معمولی بازی یافت نمی‌شوند. در هر صورت این حالت به طور کلی برای ارائه‌ی چالش بیشتر به بازیکنان با تجربه طراحی شده است.
فاینال فانتزی ۱۶ هم اکنون روی پلی‌استیشن ۵ در دسترس است.
منبع: Den of Geek
